Sciencefiction made real: waarom robots straks niet meer weg te denken zijn

In 1983 publiceerde ik een boek over de komst van de robot. Indertijd een enorme discussie, omdat de werkloosheid in Nederland al ver boven de tien procent uitsteeg. Robots zouden nog meer werkloosheid creëren, was de tendens. De robots waar we toen over spraken, waren sterke staaltjes techniek, maar elke beweging moest van begin tot eind nauwkeurig worden geprogrammeerd. Verder waren het eigenlijk niet meer dan domme productiemiddelen met als voornaamste eigenschap dat ze nooit moe werden. Daarnaast konden ze in allerlei gevaarlijke fabrieksomgevingen staan waar je als mens liever niet verkeerde. Robotisering en mechanisering veranderde ouderwetse handmatige fabrieken in gestroomlijnde mechanische straten en ketens. Maar hoe verhoudt zich dat tot de automatisering van nu?

Verstopping

Dezelfde mechanisatie werd gebruikt in distributie- en sorteercentra, maar bleef dom en eenvoudig. Als er iets misging, moest een mens de situatie herstellen. Ik kan me een situatie herinneren bij de posterijen waar drie banden samenkwamen op één band en de zaak soms blokkeerde als er twee pakjes aankwamen. Er was daarom iemand aangenomen die – in een verder lege ruimte – op een stoel moest zitten om in te grijpen als er iets misging. Bepaald geen kwalitatieve arbeid. De mens was in dit geval de ondergeschikte; een slaaf van de mechanisatie.

Al snel bleek dat robots prima de mens kon vervangen in gevaarlijke en vuile omgevingen. Langzamerhand werden wij opzichter van de robot in plaats van andersom. Mechanische knechten voerden naar gelang voorgeprogrammeerd werk uit, waarbij de mens zowel de logistiek, de uitvoering als het onderhoud van een productiestraat regelde. In die tijd werden handmatige fabrieken met duizenden werknemers getransformeerd naar geautomatiseerde straten waar twintig tot vijftig medewerkers de productie regelden. En ja, de angst dat de robots vele banen zouden elimineren, werd waarheid. In de jaren tachtig en negentig werden de werkloosheidcijfers slechts omlaag gebracht door werknemers met vervroegd pensioen te sturen.

Revival

De robot beleeft op dit moment een revival. Slimme actuatoren en sensoren maken de robot in alle opzichten veel handiger, slimmer en gebruiksvriendelijker. De eerste generatie ‘blinde’ robots werden omringd door rekken om te voorkomen dat een mens te dichtbij kwam. Er zijn in die tijd veel ongevallen geweest. Inmiddels worden robots niet alleen meer voor het zware werk ingezet: ook simpelere taken worden nu aan hun uitbesteed. Uitgerust met voldoende sensoren om te zorgen dat ze met mensen kunnen werken zonder hen te verwonden of te doden. IoT zorgt dat robots een veel vanzelfsprekender verschijning zullen worden in onze wereld. Zowel binnen als buiten de fabriek. En niet alleen voor productiewerk maar ook voor dienstverlening en zelfs amusement.

Iedereen kent de filmpjes van Boston Dynamics wel. Een bedrijf dat zeer geavanceerde robots ontwikkelt. Sommige robots hebben zelfs een ‘aaifactor’ omdat ze op mensen en dieren lijken. Dit type robots kunnen samen met mensen functioneren. Zij aan zij worden dit soort ‘helpers’ al militair ingezet. Naast drones oefent elk leger actief met robottechnologie als hulp voor grondtroepen. Neem dit Russische filmpje bijvoorbeeld, waar gerobotiseerde voertuigen onder leiding van een militair, complexe operaties uitvoeren. De combinatie van een vliegende- en op de grond werkende robots is een zeer krachtige. Eentje waar bijna geen mens meer aan te pas komt.

De combinatie mens en robot gaat steeds vaker voorkomen. De robot hoeft niet eens op een mens te lijken. We zien hulpmiddelen als stenen leggende robots die wegen bestraten of muren metselen. Onder toezicht en verantwoordelijkheid van een mens; een mechanisch maatje waar steeds meer intelligentie in wordt geprogrammeerd. Zo wordt er door universiteiten gekeken of de ervaring uit de gaming industrie kan worden gebruikt om mens en robot beter te laten samenwerken. En in robot-hacketons worden nieuwe mogelijkheden uitgeprobeerd en nieuwe ervaringen opgebouwd.

Mens en robot

Veertig jaar geleden, toen ik studeerde over robots, kreeg ik regelmatig journalisten op bezoek die op jacht waren naar sciencefiction verhalen. ‘Robots are coming’, was een veelgehoord thema en ik moest ze altijd teleurstellen: de koude en kille fabrieksrobots van toen stonden ver weg van de sciencefiction-wereld. Maar momenteel is de techniek en vooral de informatietechniek veel verder gevorderd. Niet alleen handige huishoudhulpjes als de robot-grasmaaier zijn voorhanden, maar ook mens-lijkende robots staan inmiddels tot onze beschikking. De Japanners zijn op dit gebied al decennia bezig.

Voor de Olympische Spelen in 2020 hebben Japanse bedrijven al diverse robot-assistenten ontwikkeld die ze met enthousiasme zullen gaan inzetten. Robots die je naar je plaats leiden, voedsel en drinken rondbrengen, sport-toestellen op hun plaats zetten, rolstoelgebruikers naar hun plaats te geleiden en tijdmetingen zullen doen. Kortom, een prachtige gelegenheid om allerhande mogelijkheden uit te testen voor robots die de jaren daarna op allerlei andere plekken kunnen worden ingezet. In de zorg, in de hulpverlening, in de dienstensector en in de huishouding.

Wie weet hebben we over twintig jaar wel allemaal een persoonlijke robot-assistent. Een assistent die ons helpt in de huishouding, met onze persoonlijke verzorging, om spelletjes mee te spelen en ons als gastheer te vertegenwoordigen als we zelf niet aanwezig zijn. De techniek is het probleem niet meer. De ethiek wellicht nog wel. Er zijn drone- en robotsystemen die onze huizen kunnen beschermen tegen indringers. Zodra een ongewenste activiteit plaatsvindt, stijgt de drone op en zoekt de indringer, terwijl een bewapende landrobot naar de locatie wordt gedirigeerd. Deze systemen zijn in de VS, zeker voor grote landerijen, al te koop. We worden de komende decennia allemaal robotopzichters. Robothulpjes in huis, de tuin, het werk en zelfs voor ons amusement. Sciencefiction wordt langzamerhand werkelijkheid. Het blijven leuke tijden!

About the Author: Dell Technologies